Jan Rosen

Jego ojciec był bankierem pochodzenia żydowskiego (zmienił wyznanie na luteranizm).

W Dreźnie lekcji rysunku udzielał mu Henryk Redlich, a w Warszawie F. Kostrzewski. Następnie kontynuował naukę w Monachium i w Paryżu. Przyjaźnił się z Henrykiem Piątkowskim, Wojciechem Kossakiem, uczęszczał na prywatne lekcje do Józefa Brandta. W trakcie studiów współredagował tygodnik „Kolega” (obok m. in. Henryka Piątkowskiego), a także był członkiem Towarzystwa Kształcącej się Młodzieży Polskiej w Monachium, gdzie kierował sekcją muzyki, organizował koncerty i występy chórów.

W 1873 roku na wystawie w Wiedniu Rosen zapoznał się z twórczością malarzy francuskich, która wywarła na nim ogromne wrażenie. Już rok później przeniósł się do Paryża i tam kontynuował swoje studia w École des Beaux-Arts. Według relacji samego artysty poznał m. in. Edouarda Maneta, Victora Hugo, Guy de Maupassanta czy Paula Verlaine’a. Do ojczyzny Rosen powrócił w roku 1879 (przez pewien czas mieszkał u Kossaków).

Artysta związany był z dworem rosyjskim, dla którego malował obrazy o tematyce wojskowej (jego twórczość przypadła do gustu carowi Aleksandrowi III, który zaproponował mu pracę nadwornego malarza). Jan Rosen tworzył w tym czasie sceny z bitew z wojskami francuskimi pod dowództwem Aleksandra Suworowa. Jego „Bitwę pod Hospenthal” zakupił Aleksander III do Pałacu Zimowego w Petersburgu. Prace malarza kupował także kolejny car rosyjski – Mikołaj II. W Petersburgu artysta odniósł prawdziwy sukces i zdobył dużą popularność. Przyznano mu tytuł honorowego profesora akademii petersburskiej w 1893 roku, który łączył się z możliwością korzystania z pracowni. Artystę powołano także na stanowisko profesora malarstwa tamtejszej uczelni, jednak tej funkcji nie przyjął. Rosen był jednym z organizatorów rosyjskiego działu sztuki na wystawie światowej w Paryżu w 1900 roku (zaprezentował tam obraz „Gwardia honorowa”, nagrodzony brązowym medalem).

Artysta w trakcie I wojny światowej zajmował się działalnością społeczną (m. in. współtworzył Centralną Agencję Polską, której celem było informowanie aliantów o sytuacji na terenach Polski oraz pracował w Komitecie Głównym Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce). Malarz interesował się militariami i pamiątkami historycznymi, których posiadał bogatą kolekcję.

Artysta był znanym rysownikiem, ilustratorem, karykaturzystą (publikował np. w czasopiśmie „Kłosy”, był autorem ilustracji do „Ogniem i mieczem” Henryka Sienkiewicza, opublikowanych w Tygodniku Powszechnym). Jednak to malarstwo wybrał jako swoją artystyczną drogę. Jednymi z ulubionych motywów Rosena były konie i wyścigi. Początkowo w malowanych wizerunkach jeźdźców na tle zimowego pejzażu czy scenach myśliwskich (niejednokrotnie nawiązujących do konkretnych polowań), widać inspiracje twórczością Brandta. Malował także portrety („Portret ojca”, portrety konne) i sceny rodzajowe oraz o tematyce powstańczej i napoleońskiej.

Jego obrazy charakteryzują się starannością rysunku i kompozycji. Według Słownika Malarzy Polskich: „Rosen sumiennie przygotowywał się do pracy nad obrazami – poprzedzał je studiami historycznymi, uwzględniającymi m. in. zagadnienia uzbrojenia i umundurowania”. Dokładne odwzorowanie żołnierskiego stroju czy broni było dla Rosena niezwykle ważne. Artysta mieszkał m. in. w Lozannie i Włoszech. W 1927 roku malarz ponownie powrócił do ojczyzny i zamieszkał we Lwowie.

Wystawy indywidualne Jana Rosena odbyły się w warszawskim Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych w 1922 oraz 1932 roku (wystawa jubileuszowa z okazji 60-lecia pracy twórczej). Artysta wielokrotnie prezentował swoje obrazy w kraju i za granicą, m. in. w Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie, Salonie Krywulta, Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie, Lwowie i Poznaniu, a także Monachium, Paryżu, Petersburgu, Berlinie.

Jan Rosen był członkiem Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych (od 1932 roku członkiem honorowym). Artyście przyznano liczne nagrody i wyróżnienia, np. Krzyż Kawalerski francuskiej Legii Honorowej (1902 r.), rosyjski Order św. Anny (1913 r.), Order Polonia Restituta (1932) i Złoty Krzyż Zasługi (1936).

Obrazy Jana Rosena znajdowały się w zbiorach m. in.  Muzeum Narodowego w Krakowie, Muzeum Narodowego w Poznaniu, Muzeum Historycznego miasta stołecznego Warszawy, Muzeum Wojska Polskiego czy Muzeum Narodowego w Warszawie.